Erzurum asırlar boyunca Asya ve
Avrupa arasında önemli bir geçit ve ticaret merkezi olmuştur. İran ve Kafkasya
üzerinden gelen kavimlerle Avrupa'daki diğer kavimlerin kültürlerinin etkisi
altında kalan ilimiz,
kökü tarihin derinliklerine kadar uzanan zengin bir kültür hazinesine sahiptir.
Yöremiz halk oyunları Türk bedii zevkini, kahramanlık menkıbelerini insan
psikolojisinin tezahürlerini bölgenin adet ve ananelerini en güzel ve etkileyici
şekilde yansıtır. Yöremiz ve çevresinde oynanan oyunlara Bar adı verilir.
Moğollarda ve Altay Türklerinde Bar, davulun adıdır. Bar sözcüğünün kökeni ve
anlamı üzerinde çok çeşitli görüşler vardır.
- Bar, Dadaşın oyununun adıdır.
- Bar, Erzurum dolaylarındaki toplu oyunların adıdır
- Bar, Davul eşliğinde oynanan oyundur
- Bar, Şaman olan Türklerin şölenlerinde, davul eşliğinde oynadıkları
oyunlardır.
Bar, Barça, Baru söylenişleri eski metin, lügat ve diyalektlerde hep topluluk,
elbirliği anlamı ile kayıtlıdır. Eski çağda ilkel insanlar birtakım korku ve
inançların etkisi altında bulundukları için hayatlarını çeşitli törenlerle idame
ettirir ve bu ayinlerin davulla yaparlarmış İlk zamanlarda hayvan derileri
toprağın altında kısmen çürütülür bir nevi tabaklama usulü ile elde edilen bu
derilerden davullar yapılırdı. Şaman Türkleri bunlara Tüngür demiş, daha sonra
Kös adını almıştır. Erzurum'un milli çalgıları davulla beraber Zurna, Ney ve
Zilli teftir. Erzurum davulu
hazırlanırken, daha çok koyun ve keçi derisi kasnağa geçirilir ve sesin
ayarlanmasına özel bir önem verilir. Bu bakımdan Erzurum davulu diğer
davullardan daha tok seslidir. Gurup halinde oynanan barlar en az beş kişi ile
oynanır. Bu oyunlar sonlara doğru hızlanarak sekme denilen çevik hareketlerle
oynanır. Başlangıçta el ele
tutan oyuncular süratli kısımda birbirlerinin omuzlarından tutarlar. Oyunun
başında Barbaşı, sonunda da Pöççük denilen oyuncu bulunur. Barbaşı ve Pöççük
ellerinde birer beyaz mendil tutarlar. Bazen barlarda kullanılan melodiler halay
oyunlarında kullanılmaktadır. Bar daha çok erkekler tarafından oynandığından
erkek
oyunu olarak nitelenebilir. kadınlar tarafından oynanan barlarda mevcuttur
bunların yanı sıra alacı bar adıyla anılan erkekli kadınlı barlarda vardır.
Erzurum Bar Oyunları ile Diğer Halk Oyunları
Ağca ferikler, alacabar, aldımpram, aşırma barı, aşşahtan gelirem, başbar, ben
bir kavak olaydım, bir taş attım çeğile, Bitlis koçerisi, daldalan barı, durna
barı, erfene, Ermeni barları, Erzurum Barları, felek, güzeller barı, hanım barı,
hayvan taklit oyunları, heynare, hoş bilezik, karadüzen, Köroğlu barı, kutkut
barı, Kürdün ayavanı barı, Kürt barı, lavik barı, Osman ağa, sallama, sarhoş
barı, sökme barı sıçratma, sürtme barı, tamzara barı, tatyan, tavuk barı, tello,
temirağa, tersine, tikine bar, Tortum barı, Durna barı,Uzundere,Yayla
barı,Hançer Barı